დღეს, სრულიად საქართველოს კათოლიკოს-პატრიარქის, უწმინდესისა და უნეტარესის, ილია მეორის დაბადების დღეა. მას 87 წელი შეუსრულდა.

 

 

- ჩემს 26-წუთიან ფილმში შეგიძლიათ, ნებისმიერ კითხვაზე პასუხი მოძებნოთ... ბედნიერი ვარ, რომ მე, როგორც რეჟისორს, საშუალება მომეცა, მის უწმინდესობასთან დაკავშირებული ჩემი ადამიანური და მოქალაქეობრივი პოზიცია დოკუმენტური ფილმით - "სტუმრად პატრიარქთან" გამომეხატა. ეს ფილმი ასწლეულებს დარჩება, რადგან პატრიარქი საკუთარ თავზე ასე არსად ლაპარაკობს. ჩემი მისდამი დამოკიდებულება ყველაზე მძაფრად იმ პატარა, სამწუთიან მონაკვეთში ჩანს, სადაც უბრალოდ ჩამოთვლილია პატრიარქის დამსახურება ქვეყნისა და ეკლესიის წინაშე და ერთსაც დავამატებ - ფილმის გადაღებისას იქ იმყოფებოდა ყოფილი მიტროპოლიტი პეტრე, რომელიც იმხანად ხევის ეპარქიის ეპისკოპოსი გახლდათ. ბედნიერი კაცი ვიყავი, როდესაც მეუფე პეტრე უდიდესი სიყვარულით, უდიდესი პატივისცემითა და ნამდვილად ქრისტესმიერი მამაშვილობის გრძნობით ლაპარაკობდა უწმინდესზე. მაშინ იქ ყველაფერი სიყვარულით ფეთქავდა და ცოცხლობდა.

- რა არის ისეთი ამ ფილმში, რაც შეიძლება ბევრმა ქართველმა არ იცოდეს?
- წმინდა წერილიდან ვიცით, რომ ერს ღირსეული პიროვნების მოვლინებისთვის ნიადაგის მოსამზადებლად თაობების გამოცვლა სჭირდება. საქართველოს პატრიარქის, ილია მეორის აღსაყდრება მხოლოდ წმინდა სინოდის წევრების პიროვნული გადაწყვეტილება არ იყო. ეს ღვთის ნება გახლდათ და ამაში ბევრი რამ გვარწმუნებს.

პატრიარქის გვარს დასაბამი ქართლის მეფე ვახტანგ გორგასლის ნათლულმა - ღუდუშამ ჩაუყარა. ქართული ეკლესიის დაფუძნება კი სწორედ ვახტანგ მეფის ეპოქას უკავშირდება. მე-17 საუკუნეში ღუდუშაურების გვარში იყო ერთი, განსაკუთრებულად გამორჩეული - შიოლა ღუდუშაური. იგი დედით ბაგრატიონი გახლდათ - მის დედას "მეფიანთ ქალს" ეძახდნენ. შიოლას მეუღლე კი ერისთავი იყო. ლეგენდად ქცეული შიოლა უმამაცესი მეომარი, საქართველოს ჩრდილოეთის საზღვრის დამცველი ყოფილა. მასზე ხალხმა უამრავი ლექსი და სიმღერა შექმნა. ერთ-ერთი ფოლკლორული ნიმუში ფილმშიც გამოვიყენეთ. პატრიარქის თქმით, შიოლას შთამომავლები შიოლაშვილები გახდნენ. სნოში შიოლას ისტორიული ხმალიცაა შემონახული, ზედ მგლისა და ლომის თავების გამოსახულებით - ფილმშიც ვაჩვენებთ. ხმლის პირზე რამდენიმე დამღაა, რომელიც ალბათ მმართველობასა და ძალაუფლებას უკავშირდება.

პატრიარქს საკუთარ თავზე ლაპარაკი არ უყვარს და როცა ფილმის იდეა გავუმჟღავნეთ, გვთხოვა, იქნებ ფილმში ჩემზე კი არა, თუნდაც ჩემი გვარის ადამიანებზე, წინაპრებზე, ზოგადად, მოხევეებსა და მათ დამსახურებაზე ისაუბროთო.

გადამღები ჯგუფი ოთხი დღით სტუმრობდა პატრიარქს სნოში. ერთ საღამოს, ჩვეულებრივი საუბრისას მისმა უწმინდესობამ ბავშვობის, მშობლების, წინაპრების გახსენება დაიწყო, ფილმის ოპერატორმა კი ყველაფერი გადაიღო. ამ პატარა ფილმში მაჟორული განწყობა ჭარბობს, ფაქტების გარდა, ვერაფერს მოისმენთ... გვსურდა, თითოეული მაყურებელი პატრიარქის თანამოსაუბრე გამხდარიყო. ვეცადეთ, სადად, უბრალოდ და მოკლედ გვეჩვენებინა, აღსაყდრებისას როგორ ჩაიბარა მისმა უწმინდესობამ ოთხი ეპარქია, დანგრეული, მრევლს მოკლებული ტაძრები და რამდენი ეპარქია და ეკლესია-მონასტერია დღეს აღდგენილ-აშენებული. საოცრად შთამბეჭდავია პატრიარქის - ადამიანის, რომლის დამსახურებაც შეუფასებელია, გულწრფელი ნათქვამიც: "მე ვარ პირველი ცოდვილთა შორის".

საერთოდ, მიმაჩნია, რომ პატრიარქის ღვაწლის წარმოსაჩენად ბევრი რამ არის გასაკეთებელი. თუნდაც, როდესაც მის მშობლებზე ვლაპარაკობთ, მნიშვნელოვანია, ბევრმა იცოდეს, რომ ვლადიკავკაზში ეკლესიის აღმშენებელი სწორედ მისი უწმინდესობის მამა - გიორგი ღუდუშაური (შიოლაშვილი) იყო. ბევრი ინფორმაცია ვერ დავტიეთ ფილმში. მაგალითად, პატრიარქის მშობლებს 1923 წელს ჯვარი დასწერა საქართველოს ეკლესიის ისტორიაში ცნობილმა პიროვნებამ - მამა გიორგი მალანიამ, რომელიც მოგვიანებით გადაასახლეს და იქ გარდაიცვალა. ბოლშევიზმის მძვინვარების პერიოდში ხევში მართლმადიდებლობის შენარჩუნებაში უდიდესი ღვაწლი მიუძღვის გიორგი ღუდუშაურს. ოჯახში თურმე, წესად ჰქონდათ: როცა აღდგომის სუფრა იშლებოდა, ვლადიკავკაზში მცხოვრებ ათასი ჯურის მათხოვარს იწვევდნენ და სადღესასწაულო სუფრასთან ჯერ ისინი ტრაპეზობდნენ და მხოლოდ მას შემდეგ - ოჯახის წევრები. ისიც მოგვითხრეს, რომ თურმე, იქაურებს ერთი სომხის დაკრძალვაზე უარი უთქვამთ და პატრიარქის ოჯახს თავისი სახლის ეზოში დაუკრძალავს. იმის თქმა მინდა, რომ ამ თვალსაზრისით, პატრიარქის ოჯახი ქრისტიანობის ცოცხალი სიმბოლო იყო.

ძალიან საინტერესოა მთიელთაგან გიორგი ღუდუშაურის გატაცების ამბავი, რადგან გატაცებული ტყვეობიდან ისევ მთიელმა - ერთ-ერთმა ჩეჩენმა, სოფლის თავკაცმა გამოაპარა. როდესაც პატრიარქის მამამ სახელი ჰკითხა თავის მხსნელს, მან უპასუხა: ჩემი სახელი ალაჰმა იცისო.

პატრიარქის მამას - გიორგი ღუდუშაურს კიდევ ერთი გამოცხადება ჰქონია: როდესაც ხალხი უფლის მეორედ მოსვლას ხმამაღლა აღიარებდა, მთელი ჩვენი ერი, თურმე, იდგა იმ ადგილას, სადაც სნოს წყალი თერგს ერთვის. სწორედ იმ ადგილას აიგო აპოკალიფსის ანუ მეორედ მოსვლის სალოცავი ნიშა. მსგავსი სახელწოდების სალოცავი მსოფლიოში არ არსებობს. თუ გახსოვთ, ფილმში არის კადრი, როდესაც შიოლას ხმალი ბრუნავს, მერე კი კვერთხზე გადადის, ეს ნიშნავს, რომ ფიზიკური ბრძოლა შიოლას შთამომავლებმა სულიერი ბრძოლით განაგრძეს!

ჟურნალი "გზა"