- ეს კითხვა დღეს მსოფლიოს წამყვანი მეცნიერების თავსატეხია. დასაშვებია თუ არა ადამიანის გენების ცვლილება და რამდენად მიზანშეწონილია­ ეს ქმედება - ამ და სხვა საინტერესო თემებზე იმსჯელეს ნიდერლანდების ქალაქ­ ლეიდენში გამართულ სიმპოზიუმზე,­ რომელსაც დალი უბილავა-დე გრააფიც ესწრებოდა, ახლა კი "კვირის პალიტრას" სწორედ ამ მიმართულების კვლევაზე უამბობს.

ადამიანის დნმ-ის რედაქტირება მარსისთვის...

ადამიანის სხეული ევოლუციურად შექმნილია დედამიწის პირობებისთვის, დნმ კოდს ქმნიან საშენი მასალები, ანუ ე.წ. ასოები. ყველა ჩვენგანს, დაახლოებით 99,9%-ს, ეს საშენი მასალა (ანუ 6 მილიარდი­ ასო) ერთნაირი გვაქვს, მხოლოდ დაახლო­ებით 0,1%-ს კი - განსხვავებული (4 მილიონი ასო). სწორედ ამ 4 მილიონიდან თუნდაც ერთი ასოს განსხვავება განსაზღვრავს ადამიანის უნიკალურობას, გამორჩეულობას სხვა დანარჩენებისგან. სიმპოზიუმზე საუბარი იყო, თუ რომელი ასოების შეცვლა/ჩანაცვლება, მანიპულაცია, ანუ რედაქტირება მოუწევთ მეცნიერებს მარსის ექსტრემალურ პირობებს მორგებული ადამიანების "გამოსაყვანად", ადამიანებისა, რომლებიც შეძლებდნენ მათთვის სრულიად ახალ, ექსტრემალურ გარემოში ადაპტირებას და გაუძლებდნენ 2,5-ჯერ ნაკლებ გრავიტაციას, 170-ჯერ დაბალ წნევას, 300-ჯერ მაღალ რადიაციას და ა.შ.

ახლა ძალიან მოკლედ CRISPR-CAS-ზე. მისი მეშვეობით შესაძლებელი ხდება განაყოფიერებული კვერცხუჯრედის დნმ-ში იმ კონკრეტული ფრაგმენტის ამოჭრა, რაც ნიშნავს ამ ჩანასახისგან გაჩენილი ადამიანის, მაგალითად, ჯანმრთელობის პრევენციას­ ამა თუ იმ დაავადებისა თუ ვირუსისგან. პირიქითაც შეიძლება, ანუ რაღაც კონკრეტ­ული თავისებურების შეტანა მომავალი პიროვნების დნმ-ში (ნიჭი და ტალანტი არ იგულისხმება მრავალი ფაქტორის გამო...).

 

 

 

ადამიანის დნმ-ზე კოსმოსის გავლენის შესასწავლად საერთაშორისო კოსმოსურ სადგურზე კვლევები წლებია მიმდინარეობს. მათ შორის გამორჩეულია კვლევა ნასას ასტრონავტ სკოტ კელიზე. ის ერთადერთი ამერიკელი ასტრონავტია, რომელმაც­ თითქმის მთელი წელი დაყო კოსმოსურ სადგურზე და თავი მიუძღვნა კვლევებსა და ექსპერიმენტებს სწორედ დნმ-ზე.­ მეცნიერები­ აკვირდებოდნენ ტყუპ­ ასტრონავტ ძმას: კოსმოსურ სადგურზე სკოტს და დედამიწაზე - მარკს, რომელიც ზუსტად იმავე გენების მატარებელი იყო. აღმოჩნდა,­ რომ სკოტის დნმ კოსმოსში 7%-ით შეიცვალა, მის დნმ-ში დაფიქსირდა ძვლოვანი სისტემის განსხვავებული სიმკვრივე, საჭმლის მომნელებელი სისტემის სრულიად სხვანაირად ფუნქციონირება, სიმაღლეში ზრდა, ნაოჭების სიმცირე და კიდევ მრავალი სხვა განსხვავებული მონაცემი. კვლევებმა აჩვენა, რომ ადამიანის კოსმოსში­ მოხვედრის შემდეგ აქტიურდება ერთგვარი "კოსმოსური გენი" და ზოგადად, როგორც ჩანს, ექსტრემალურ პირობებში ადამიანის დნმ გარკვეულ ცვლილებას/ადაპტირებას განიცდის...

დედამიწელების კანონები კოსმოსისთვის

ერთი შეხედვით წარმოუდგენლად შეიძლება მოგეჩვენოთ, მაგრამ კოსმოსს იურისტები და ადვოკატები ჰყავს, კანონები კოსმოსის ათვისებისა და ოპერირების მიმართულებით დიდ მასშტაბებზეა დარეგულირებული და ეს სამუშაოები გრძელდება. აპრილში ლეიდენის უნივერსიტეტში გამართულ კონგრესზე მთავარი თემაც დედამიწელების მიერ უკვე შექმნილ თუ მომავალში შესაქმნელ კანონებს მიეძღვნა. დასავლეთ ევროპის წამყვანი ქვეყნების იურისტები, პროფესორები სხვადასხვა უნივერსიტეტიდან განიხილავდნენ უკვე შეთანხმებულ და სასწრაფოდ შესაქმნელ საერთაშორისო­ წესებს და რეგულაციებს ჯერჯერობით აუთვისებელ ციურ სხეულებზე: არა მხოლოდ მთვარის და მარსის მიმართ ეკონომიკურ და ბიზნესინტერესებს და მათი შესაძლო გადანაწილების იურიდიულ ასპექტებს, არამედ მზის სისტემაში მოხეტიალე ათასობით ასტეროიდიდან სასარგებლო წიაღისეულის მოპოვების იურიდიულ მხარეებსაც. ამ პროცესში უკვე აქტიურად არის ჩართული არა მხოლოდ მსოფლიოს 6 წამყვანი კოსმოსური ძალაუფლება, არამედ ცალკეული ქვეყნებიც - ბრაზილია, ჩინეთი, ინდოეთი, ისრაელი, სამხრეთი კორეა, კატარი და ეგვიპტეც კი, ასევე აზიისა და არაბული სამყაროს კიდევ რამდენიმე ქვეყანა. კარგი იქნება, თუ საქართველოც დროულად ჩაერთვება ამ პროცესებში. ვფიქრობ, ჩვენთვისაც აუცილებელია ამ მიმართულებით ინიციატივები, მუშაობა, ინვესტიციები, სხვა ქვეყნებთან შეამხანაგება და ჩვენი სამომავლო განვითარებისთვის კოსმოსურ პროგრამებში­ მონაწილეობა. კაცობრიობა დიდწილად სწორედ კოსმოსური მეცნიერების განვითარებას უმადლის ყოველდღიურ კომფორტს თუ მეცნიერების სხვადასხვა დარგის მიღწევებს.

შავი ხვრელები არსებობს

 

 

ალბერტ აინშტაინის წინასწარმეტყველ­ებიდან 100 წლის შემდეგ, 2019 წლის 10 აპრილს, ერთდროულად მსოფლიოს 6 ქალ­აქში: ვაშინგტონში, ბრიუსელში, სანტიაგოში, შანხაიში, ტაიბეისა და ტოკიოში გამართულ პრესკონფერენციაზე მეცნიერებაში რევოლუციური მნიშვნელობის აღმოჩენა მოხდა - ასტროფიზიკოსების უდიდ­ესი მიღწევის პრემიერა-პრეზენტაცია: "შავი ხვრელები არსებობს!"

შავი ხვრელი არის დედამიწიდან დაახლოებით 52 მილიონი სინათლის წელიწადით დაშორებული ქალწულის თანავარსკვლავედის ცენტრში (გალაქტიკა M87) არსებული სუპერმასიური (ანუ მზის მასაზე დაახლოებით 6-მილიარდჯერ მძიმე) ხვრელი, რომელიც ამ გალაქტიკის ცენტრია. რა სიჩქარით განვითარდება მეცნიერება და ჩვენი ცოდნა სამყაროზე უახლოეს მომავალში, არავინ იცის, დღეისათვის კი ეს ცოდნა 3-4%-ია. თუმცა,­ სავარაუდოდ, მალე თანამედროვე კაცობრიობა თვითმხილველი ვიქნებით ფანტასტიკურ ფილმებში ნანახი ზოგიერთი მეცნიერული ტექნოლოგიისა.