ამერიკამ ბიძგი მისცა გამანადგურებელ ომს ერაყში, მთელ რეგიონსა და მსოფლიოში, - განაცხადა ერაყის პროირანელმა პრემიერ-მინისტრმა ადელ აბდულ მაჰდიმ მას შემდეგ,

რაც აშშ-მა ბაღდადის აეროპორტში "ყუდსის" ძალების"მეთაურის, ირანელი გენერალ-მაიორის ესკორტს საჰაერო დარტყმა­ მიაყენა. სხვა სამხედრო პირებთან ერთად, ირანის ე.წ. ჩრდილოვანი გენერალი­ ყასემ სოლეიმანი და ერაყელი საბრძოლო დაჯგუფების მეთაური აბუ მაჰდი­ ალ-მუჰანდისი დაიღუპნენ. ცნობისთვის: 31 დეკემბერს ერაყში ამერიკის საელჩოზე თავდასხმის შემდეგ პრეზიდენტი ტრამპი თეირანს დაჰპირდა, რომ ის "დიდ ფასს გადაიხდის".

ფოტო: ყასემ სოლეიმანი

 

 

 

ერთ-ერთმა ამერიკელმა პოლიტიკოსმა არსებული სიტუაცია ასე შეაფასა: "დინამიტი დენთის კასრში".

"სოლეიმანის ლიკვიდაცია პირდაპირი მნიშვნელობით ირანზე შეტევაა"

ამერიკისა და ირანის დაპირისპირების მიზეზებზე, შესაძლო სამხედრო კონფრონტაციასა და მოსალოდნელ შედეგებზე რონდელის ფონდის მკვლევარი ზურაბ­ ბატიაშვილი გვესაუბრება:

- ირანსა და ამერიკას შორის დღეს არსებულ ვითარებას­ თავისუფლად შეიძლება ვუწოდოთ დაბალი­ ინტენსივობის ომი. ირანმა თავისი გავ­ლენის სფეროში მოაქცია ერაყის დიდი ნაწილი, სირია, ლიბანი. პირველად გავიდა­ როგორც ხმელთაშუა ზღვაზე, ისე მთავარ მოწინააღმდეგე ისრაელზე. შესაბამისად, ამერიკის მთავარი მიზანია ირანის შეკავება.­ ამიტომ დაბომბა პროირანული ძალების 6 ბაზა, რასაც მოჰყვა ამერიკის საელჩოზე თავდასხმა. ინციდენტი დროებით ჩააცხრეს, მაგრამ დაძაბულობა არ განელებულა. კონფლიქტის სხვა პოტენციური კერაც ბევრია. რეგიონში აშშ-ის მოკავშირეებსა­ და ირანს შორის დროდადრო დაძაბულობა­ მწვავდება. ყველას გვახსოვს თავდასხმა საუდის არაბეთის ნავთობგადამმუშავებელ ქარხნებზე, საიდანაც აშშ მარაგდება. ასევე­ გახშირდა სირიის ტერიტორიაზე ისრაელის მიერ ირანული ძალების დაბომბვა. ფაქტია, რეგიონში დაძაბულობის პოტენციალი ძალიან დიდია. ეს წერტილები შეიძლება იყოს როგორც ერაყში, ასევე სირიაში, ლიბანში, სპარსეთის ყურეში, უშუალოდ საუდის არაბეთსა და ირანს, ასევე ისრაელსა და ირანს შორის.

- ეს იმაზეა დამოკიდებული, თუ როგორი იქნება ირანის პასუხი. რა ნაბიჯებს­ შეიძლება ველოდოთ მისგან? სია ძალიან გრძელია. ეს შეიძლება იყოს როგორც შტატების სამხედრო ბაზებზე ან დიპლომატიურ მისიებზე თავდასხმა, ასევე შესაძლოა ირანის სამიზნე გახდეს აშშ-ის მოკავშირე ქვეყნები რეგიონში. მოსალოდნელია სპარსეთის ყურეში ნავთობის გადამზიდავი ტანკერების ბლოკირება ან მათზე შეტევაც.

- რუსეთი მსოფლიოს ნებისმიერ წერტილში აქტიურად გამოხატავს ანტიამერიკულ პოზიციას. ყველამ იცის, რომ გარკვეულწილად­ ირანის წამქეზებელი რუსეთია. ამ შემთხვევაში, როგორც ყოველთვის,­ რუსეთი ცდილობს საკუთარი თავი მშვიდობისმყოფლად, სხვები კი სისხლისმსმელებად წარმოაჩინოს. რა ფორმით შეიძლება ჩაერიოს კონფლიქტში? შესაძლოა ცოცხალი სამხედრო ძალა არ გაგზავნოს, მაგრამ­ იარაღს მიაწვდის. არც ეკონომიკურ დახმარებაზე იტყვის უარს.

რუსეთისა და ჩინეთის ჩართულობის ფორმა ამ კონფლიქტში იმაზეც არის დამოკიდ­ებული, ირანის საპასუხო ნაბიჯის შემდგომ რას მოიმოქმედებს ტრამპი.

- არის ასეთი ვერსიაც, თითქოს ამერიკა ვერ გაბედავს ირანთან ღრმა კონფრონტაციას. თუმცა, ჩემი აზრით, ბაღდ­ადის აეროპორტზე საჰაერო თავდასხმა ნათელი მაგალითია იმისა, რომ შტატები მზად არის სრული კონფრონტაციისთვის. სოლეიმანის ლიკვიდაცია პირდაპირი მნიშვნელობით ირანზე შეტევაა.

- კარგია, რომ ამ დავიდარაბაში სამხედრო მონაწილე არა ვართ. ერთი მხრივ, ამერიკა ჩვენი მთავარი სტრატეგ­იული პარტნიორია, იმავდროულად, ჩვენ ვცხოვრობთ რეგიონში, სადაც ირანია, და ჩვენს ინტერესებში არ შედის სამხედრო კონფრონტაცია. აქ სხვა პრობლემაა - დიდი სამხედრო კონფლიქტის შემთხვევაში ირანიდან ლტოლვილთა ახალი ნაკადი დაიძვრება და ჩვენი გეოგრაფიული მდებარეობის გათვალისწინებით, ვეღარ გავდგებით განზე,­ ამიტომაც შეიძლება ჰუმანიტარული კატასტროფის წინაშე აღმოვჩნდეთ. ირანის მოსახლეობა თითქმის 85 მილიონია.­ აქედან მხოლოდ 10%-იც რომ იქცეს ლტოლვილად,­ ეს უკვე რვა-ნახევარი მილიონი კაცია. ამ დიდ მასაში შეიძლება იყვნენ რადიკალური ჯგუფებიც, რომელთა გარჩევა ძალიან ძნელია.

- საქართველომ თავის დროზე უსაფრთხოების საბჭოც გააუქმა და უშიშროების საბჭოც, შემდეგ ახალი კი შექმნა, მაგრამ მათი ფუნქციონირება არც დაწყებულა. 2015, 2018 წლებში ჩვენ გვქონდა უსაფრთხოების შეფასების დოკუმენტები­, რომლებსაც­ დიდი ხანია ვადა გაუვიდა, ახალი კი არ შექმნილა. ამ დოკუმენტებში მხოლოდ ასეთი საფრთხეები კი არ უნდა განისაზღვროს, გაწერილი უნდა იყოს კრიზისების დროს საჭირო ქმედებები. თუმცა ასეთი დოკუმენტი არ არსებობს და შეიძ­ლება ითქვას, რომ საქართველო მოუმზადებელია პროცესების ასეთი განვითარებისთვის. ჩემი ინფორმაციით, ყველა სტრუქტურა, ვისაც ეს ეხება, საგარეო დაზვერვით დაწყებული, საგარეო საქმეთა სამინისტროთი­ დამთავრებული, ამ საკითხებზე დახურულ კარს მიღმა მუშაობს.

"ამერიკა მსგავს თავდასხმებს, როგორც წესი, არავის აპატიებს"

 

 

 

 

- როგორც ცნობილი ხდება, 3 იანვარს­ ამერიკული ავიაციის მიერ ბაღდადის აეროპ­ორტის სარაკეტო დაბომბვა 31 დეკემბერს ერაყში აშშ-ის საელჩოს ბლოკირების პასუხი­ იყო. მანამდე, 27 დეკემბერს, ქალაქ ქირქუთთან განთავსებულ ერაყულ სამხედრო ბაზაზე შეტევისას დაიღუპა ამერიკელი ბიზნესმენი და დაშავდა აშშ-ისა და ერაყის რამდენიმე მოქალაქე. მაშინ ამერიკის ხელისუფლებამ­ თავდასხმაში­ შიიტი მებრძოლები დაადანაშაულა, რომლებიც ირანის მხარდაჭერით სარგებლობენ. თქვენი აზრით, რასთან გვაქვს საქმე - ირანი იწვევს ამერიკას, თუ პირიქით, ტრამპი ცდილობს ირანის კონფ­ლ­იქტში ჩათრევას 2020 წლის საპრეზიდენტო არჩევნების მოსაგებად?

- ტრამპი, რა თქმა უნდა, რეიტინგის­ შესანარჩუნებლად გულხელდაკრეფილი არ იქნება, მაგრამ წარმოუდგენლად მიმაჩნია არჩევნების მოსაგებად ფართომასშტაბიანი­ ომი წამოიწყოს ახლო აღმოსავლეთში. ყველა კარგად აცნობიერებს, რა შეიძლება ამას მოჰყვეს, დაწყებული საომარი მოქმედებების მასშტაბით, დამთავრებული მსოფლიო ეკონომიკაზე ზემოქმედებით. ნავთობის ფასი უკვე 4%-ით გაიზარდა, არავინ იცის, რა იქნება ხვალ. რაც შეეხება ირანსა და ამერიკას შორის დაძაბულობას, შეგახსენებთ, რომ ბოლო ერთი წლის განმავლობაში ყველაფერი პროცესების გართულებისკენ მიდიოდა. მაგალითად, ნავთ­ო­ბტანკერებზე თავდასხმა და აფეთქება, ტანკერების დაკავება, სარაკეტო იერიში ამერიკის მოკავშირე საუდის არაბეთის უმსხვილეს ნავთობგადამმუშავებელ ქარხანაზე... ამ ყველაფერს ემატება დაპირისპირება­ ბირთვული პროგრამის გამო, ამერიკის საელჩოზე თავდასხმა კი კულმინაცია იყო. საელჩოებს საომარი ვითარების დროსაც კი არ ეხებიან. ამერიკა მსგავს თავდასხმებს, როგორც წესი, არავის აპატიებს, ამიტომ მისი ქმედება მოსალოდნელი იყო.

- მაინც რა არის მოსალოდნელი?

- ირანი ძალისმიერ ნაბიჯებს აუცილებლად გადადგამს, შესაძლოა ეს პირდაპირ ამერიკას კი არა, რეგიონში მის მოკავშირეებს შეეხოს. ვნახოთ, რას გადაწყვეტს ირანის უშიშროების საბჭო. მაინც არა მგონია, ირანმა წითელი ხაზი გადაკვეთოს, ალბათ, სახის შესანარჩუნებლად რაიმე მასშტაბურ ღონისძიებას მიმართავს. ათასგვარი ვერსია ვრცელდება, რომელიც, ჩემი აზრით, მოსახლეობის დაშინებას ემსახურება. ვფიქრობ, ირანსა და ამერიკას შორის სამხედრო დაპირისპირებამდე არც მივა საქმე.­ ორივე ქვეყნის ლიდერებმა იციან, რომ თუ დაიწყეს, მერე უკან დახევა შეუძლებელი გახდება. დათმობაზეც არავინ წავა, მაგრამ საზღვარსაც არ გადავლენ. მერე საქმეში მსოფლიო ლიდერები ჩაერთვებიან...

- საქართველოსა და უკრაინაში აგრესიის მიუხედავად, რუსეთი მაინც ცდილობდა თავისი მოქმედების როგორღაც შეფუთვას, თუნდაც საკუთარი მოქალაქეების დაცვის საფრით. ამჟამად რუსეთს საქართველოში ძალისმიერი ღონისძიების არანაირი საბაბი არა აქვს, თუ, რა თქმა უნდა, კრემლში თავი არ გაიგიჟეს.

- დიახ, 2015 წელს, როდესაც ნავთობის ფასი 30 დოლარზე ჩამოვიდა, რუსეთის მცდელობით ნავთობის ფასმა ისევ მატება დაიწყო. ნავთობის დღეს არსებული ფასები რუსეთისთვის სავსებით მისაღებია. საომარ ვითარებას შესაძლოა ერთხანს ფასების ზრდა მოჰყვეს, მაგრამ თუ პროცესი გაგრძელდა და მსოფლიო ეკონომიკური კრიზისი დაიწყო, როგორც წესი, ნავთობის ფასი დაბლა ჩამოდის. აშკარაა, რუსეთს დღეს არსებული ვითარების შენარჩუნებაც აძლევს ხელს და ნავთობის ფასიც.

"სოლეიმანი პასუხისმგებელია მილიონობით ადამიანის სიკვდილზე"

ყასემ სოლეიმანის დაღუპვას "ტვიტერზე" დონალდ ტრამპი ეხმაურება. "ხანგრძლივ დროში გენერალმა ყასემ სოლეიმანიმ დახოცა და მძიმედ დაჭრა ათასობით ამერიკელი, ის გეგმავდა კიდევ ბევრის დახოცვას, მაგრამ გამოვიჭირეთ! ის პირდაპირ და ირიბად პასუხისმგებელია მილიონობით ადამიანის სიკვდილზე, მათ შორის ირანში გამოსვლების დროს დაღუპულთა დიდ რაოდენობაზე. ირანი არ აღიარებს, მაგრამ ქვეყანაში სოლეიმანი ეზიზღებოდათ და ეშინოდათ მისი. ისინი არ დაუმწუხრებია სოლეიმანის დაღუპვას ისე, როგორც ლიდერები ცდილობენ მსოფლიოს დააჯერონ. ის დიდი ხნის წინ უნდა მოეშორებინათ!"

https://www.kvirispalitra.ge/